Coraz częściej dokonujemy zakupów za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Wykorzystujemy internet, faks, telefon, druki zamówień dołączanych do gazet, katalogi, listy seryjne z ofertami zakupu. Jeżeli konsument nie będzie ostrożny i uważny, pieniądze wydane na takie zakupy mogą okazać się zmarnowane..

    Zamawiamy produkty przez telefon w teleshoping'u lub korzystamy z ofert otrzymywanych pocztą elektroniczną. Mamy wówczas do czynienia z umową zawieraną na odległość. Różni się ona od zwykłej umowy zakupu rzeczy lub usługi tym, że nie mamy do czynienia z jednoczesną obecnością stron, gdyż zawarta została przy użyciu środka porozumiewania się na odległość.
 
    Konsument zyskuje jednocześnie dodatkowe uprawnienie, odstąpienia od umowy w terminie 10 dni. Prawo to wynika z ustawy "o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za produkt niebezpieczny", z 2.03.2000r. Odnosi się to jednak tylko do umów zawieranych z przedsiębiorcą, który prowadzi działalność gospodarczą tylko przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Nie dotyczy to telefonicznego zamówienia pizzy u przedsiębiorcy, który jednocześnie prowadzi sprzedaż dań na miejscu lub zamówienia telefonicznego książki w księgarni za rogiem. Regulacja ta nie ma zastosowania przy zakupach z użyciem sprzedających automatów.
 
    Uprawnienie to przysługuje, np. przy zamówieniu książki w księgarni internetowej czy wysyłkowej. Co oznacza, że możemy się rozmyślić w terminie 10 dni od dostarczenia rzeczy, zaś w przypadku usługi od dnia zawarcia umowy. Odstąpienia od umowy dokonujemy w formie pisemnej. Najlepiej przesłać takie oświadczenia listem poleconym, dla potwierdzenia daty nadania przesyłki. Odstąpienie od umowy powoduje, że traktujemy ją jako niezawartą. Konsument nie ma żadnych zobowiązań zaś, gdy dokonał tzw. przedpłaty, przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić ją wraz z odsetkami ustawowymi.
 
    Spełnienie świadczenia nie zamówionego przez konsumenta następuje na ryzyko przedsiębiorcy i nie nakłada na konsumenta żadnych powinności, np. w postaci zwrotu paczki na własny koszt lub zapłaty za nią. Mamy prawo odmówić przyjęcia nie zamówionej przesyłki.
 
    Dodatkowo warto wiedzieć, iż niedopuszczalną klauzulą umowną jest informacja, o możliwości odstąpienia od umowy tylko po zapłaceniu odstępnego. Gdy umowa na odległość zawiera taką informację, uważa się ją, za nienapisaną. Bardzo częstym problemem jest brak adresu siedziby przedsiębiorcy, jest tylko nr skrytki pocztowej. Obecnie na przedsiębiorcy ciąży ustawowy obowiązek informowania konsumenta o nazwie, siedzibie przedsiębiorcy, o właściwościach produktu, usługi, cenie, o kosztach i terminie dostawy, miejscu i sposobie załatwienia reklamacji, o terminie w jakim dana oferta cenowa będzie obowiązywać i przede wszystkim informacje o prawie do odstąpienia od umowy w terminie 10 dni. Powyższe informacje muszą być potwierdzone na piśnie w momencie dostarczenia rzeczy. Brak potwierdzenia na piśmie, umożliwia konsumentowi odstąpienie od umowy w terminie 3 miesięcy od wydania rzeczy, podpisania umowy (w przypadku usługi). Gdyby producent poinformował nas o naszych prawach później, jednak w okresie tych 3 miesięcy, to nasze prawo do odstąpienia od umowy wynosi 10 dni od otrzymania pisemnego potwierdzenia ww. informacji.
 
    Prawo odstąpienia od umowy nie dotyczy umów zakupu: nagrań audiowizualnych, programów, gier komputerowych, jeżeli zostało usunięte celofanowe opakowanie; świadczeń o  właściwościach określonych przez konsumenta, zindywidualizowanych, np.: koszulki z logo firmy; produkty ulegające szybkiemu zepsuciu;; umów dotyczących świadczenia, których cena lub wynagrodzenie zależą wyłącznie od wahań cen na rynku finansowym; usługi w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych, bowiem ryzyko przejmuje na siebie konsument oraz umów o dostarczanie prasy. Zauważmy, że zgoda konsumenta na realizację usługi przed upływem 10 dniowego terminu na odstąpienie od umowy pozbawia go tego prawa.
 
    Termin realizacji świadczenia, wynosi 30 dni od złożeniu przez konsumenta oświadczenia woli o zawarciu umowy. Strony mogą ustalić inny termin. W sytuacji, gdy przedsiębiorca nie może zrealizować zamówienia z przyczyny od niego niezależnej, np.: brak towaru w magazynie, wstrzymana produkcja, to powinien najpóźniej w terminie realizacji umowy zawiadomić o tym konsumenta i zwrócić otrzymaną sumę pieniężną. Jednak w sytuacji, gdy realizacji świadczenia określonego indywidualnie, wspomniane koszulki z logo firmy, przedsiębiorca może, jeżeli w umowie zawarto takie zastrzeżenie, wykonać świadczenie zastępcze. Winno ono być tej samej jakości, ceny. Jednocześnie konsument zyskuje możliwość nie przyjęcia świadczenia zastępczego i odstąpienie od umowy wraz zwrotem rzeczy na koszt przedsiębiorcy. Dodajmy, że nie przyjęcie świadczenia zastępczego nie musi oznaczać odstąpienia od umowy. Konsumentowi może nie odpowiadać inna niż zamówił rzecz i decyduje się poczekać na zamówioną. Wówczas przedsiębiorca pozostaje w zwłoce.
 
    Wielu z nas dokonuje zakupów po tzw. prezentacji domowej. Kupujemy w ten sposób garnki, filtry do wody, kosmetyki i inne, atrakcyjnie wyglądające produkty. Zamawiamy usługę montażu żaluzji, wymiany okien itp. I w tym wypadku mamy prawo odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, w terminie 10 dni. Przy tak zawieranych umowach, obowiązkiem przedsiębiorcy jest okazanie dokumentu potwierdzającego prowadzenie działalności gospodarczej i dokument tożsamości. Poinformowanie konsumenta na piśmie, przed zawarciem umowy o prawie odstąpienia od umowy w terminie 10 dni, wręczenie wzoru oświadczenia o odstąpieniu. Wzór powinien zawierać dane przedsiębiorcy, nazwę, adres.
 
    Przedsiębiorca ma obowiązek wręczyć pisemne poświadczenie zawarcia umowy opatrzone datą, zawierające informacje o przedmiocie umowy i cenie. Brak informacji o prawie odstąpienia od umowy powoduje, że konsument może od niej odstąpić w ciągu 10 dni od uzyskania informacji o prawie odstąpienia, nie później jednak niż w ciągu 3 m-cy od wykonania umowy. Gdy przy zawieraniu umowy podpisaliśmy jednocześnie umowę kredytu, a sprzedawca był jednocześnie przedstawicielem kredytodawcy i stanowią one "pakiet usług", to odstąpienie od umowy zakupu/usługi odnosi się również do umowy kredytu.
    
    Konsument ma wiele praw, których niestety nie zna lub nawet znając, nie ma odwagi się na nie powołać. Przysługują nam prawa wynikające z rękojmi, gwarancji, opisane w tym odcinku prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość oraz poza lokalem przedsiębiorcy. Należy walczyć o respektowanie naszych praw - przecież każdy z nas jest konsumentem.

AP